Fitrat.uz Ўзбекистон мусулмонлари идораси Тошкент вилояти вакиллиги
Баҳор зироат соҳиблари деҳқонларнинг фаслидир. Деҳқончилик улуғ ва фазилатли амаллардан бири ҳисобланади. Динимизда бу касб соҳибларига алоҳида эътибор берилади. Деҳқончилик қилиш билан инсон кўп фазилатларга эга бўлади.
Деҳқончилик Одам (алайҳиссалом)нинг суннатидир. Пайғамбарлар тирикчилик учун касб-кор билан шуғулланишган. Одам (алайҳиссалом) ерни ҳайдаб, буғдой эккан. Ерни суғориб, ҳосил етиштирган. Буғдой туйиб, хамир қориган. Деҳқончилик ва чорвачилик билан шуғулланадиганлар учун Одам (алайҳиссалом)нинг сийратларида гўзал намуна бор.
Инсон дунёда меҳнат билан улуғ мартабаларга эришади. Меҳнат сабабли юксак чўққиларга етади. Касб сабабли дунёда бахтли бўлади. Деҳқончилик ҳам улуғ касблардан ҳисобланади.
Абул Ҳасан Мовардий «Дунё ва дин одоби» китобида: «Касбларнинг асл устуни уч нарсага боғлиқ. Улар зироат, тижорат ва саноатдир. Менимча, деҳқончилик касбларнинг энг покизаси ва афзалидир», деган. Мусулмон учун ҳалол луқма топиш учун сарфлаган вақти ибодат ҳисобланади.
Демак, инсон деҳқончилик билан шуғулланса улуғ ибодатни бажарган ҳисобланади. Чунки деҳқонни иссиқ кунларда ҳалол касб қилиш учун далада меҳнат қилиши улкан жасоратдир. Ҳалол ризқ талабида касб қилиши эса унинг азизлигини зиёда қилади.
Деҳқон олий сифатлар соҳибидир. Жумладан, унинг имони мустаҳкам, қалби доимо Аллоҳга боғланган ва Раббига таваккули кучли бўлади. Уруғни ерга экиб, қолганини Аллоҳга топширади. Мўътадил обҳаво, ёмғир ва ҳосилни баракали бўлишини сўраб, Аллоҳ таолога дуо қилади. Деҳқон Аллоҳ таоло уруғни қандай ундириб, ўстирётганига гувоҳ бўлади. Шунинг учун, Раббининг қудратини қалбидан ҳис қилади. Бу борада Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади:
«Сизлар экаётган зироатларингизни (ўйлаб) кўрдингизми?!. Уни сизлар ундирурмисиз ёки Биз ундирувчимизми?!» (Воқеа сураси, 63-64 оятлар).
Бошқа оятда бундай дейилади: «У (Аллоҳ) шундай зотки, (сўритокларга) кўтариб қўйиладиган ва кўтариб қўйилмайдиган (узумзор) боғларни, таъми турлича (бўлган) хурмо ва мевали дарахтларни, (ранг ва таъмда) ўхшаш ва ўхшамас зайтун ва анорларни пайдо қилди. Мева ҳосил қилганда, мевасидан тановул қилингиз! Ҳосил йиғиш кунида (муҳтожларга) ҳаққини (ушри ва хирожини) берингиз ва исроф қилмангиз! Албатта, У исроф қилувчиларни севмайди» (Анъом сураси, 141-оят).
Экин экиш савобли иш. Мўмин яхши ният билан кўчат экса улуғ ажр-савобга эга бўлади. Жобир розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: «Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Қайси мусулмон экин экса, ундан ейилса унга садақа бўлади. Ўғирлангани ҳам унинг учун садақадир. Йиртқичлар егани ҳам унинг учун садақадир. Қушлар егани ҳам унинг учун садақадир. Ўша экиндан бирортаси манфаат олса унинг учун садақа бўлади», дедилар».
Имом Муслим ривояти.
Ҳадисдан кўчат экиш, деҳқончилик қилиш нечоғлик улуғ ва фазилатлик касб экани маълум бўлади. Кўчат экмоқчи бўлган киши нафақат ўзини, балки, ён атрофдагилар, келажак авлодларни ҳам манфаатини ўйлаши керак. Бу амалнинг деҳқонга нафақат тириклигида, балки, вафотидан сўнг ҳам манфаати етиб туради.
Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам умматларини кўчат ўтказиш ва экин экишга тарғиб қилганлар.
Анас ибн Молик розияллоҳи анҳудан ривоят қилинади:
«Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: «Агар қиёмат бўлиб қолса ва биронтангизнинг қўлида хурмо дарахти бўлса, уни экиб қўйсин», дедилар Имом Аҳмад ривояти.
Деҳқон умид билан ерга эруғ қадайди, баъзилар эса кўчат ўтказишади. Униб чиққан уруғ ва барг ёзган ниҳол то қуриб қолгунча Аллоҳ таолога тасбеҳ айтади. Буларни етиштирганлар ҳам айтилган тасбеҳнинг савобига эга бўлишади.
Қуръони каримда бундай марҳамат қилинади: «Етти осмон, Ер ва улардаги бор жонзот Унга тасбеҳ айтур. Мавжуд бўлган барча нарса ҳамд билан Унга тасбеҳ айтур. Лекин сизлар уларнинг тасбеҳларини англамайсиз. Дарҳақиқат, У ҳалим ва кечиримли зотдир» (Исро сураси, 44-оят).
Биринчи жумладаги «жонзот»дан мурод Ер ва осмондаги инсонлар, фаришталар, жинлар. Кейинги жумладаги тасбеҳ айтадиган нарсалардан мурод жонли ёки жонсиз нарсалар эканида ихтилоф бор. Дарахтлар, гиёҳлар, сув, кийим, таом, ҳайвонлар, қушлар ҳам «Субҳаналлоҳи ва биҳамдиҳ» деб тасбеҳ айтар экан. Жонсиз нарсаларнинг гапириши ва тасбеҳ айтиши тўғрисида ҳадисларда айтилган. Суддий раҳматуллоҳи алайҳнинг сўзига кўра, ҳар бир нарса асл ҳолида турганда тасбеҳ айтади, бошқа нарсага айлангач, тасбеҳдан тўхтайди.
Чирчиқ шаҳар «Марказий» жоме масжиди
имом хатиби Обиджон Мирҳамидов
