ВАТАНГА МУҲАББАТ – ОЛИЙ ХИСЛАТ

Эшит энди Ватан ўғли мендин насиҳат,
Қабул қилсанг келур бошингга давлат.
Ватан асли сенингдур Ўзбекистон,
Ўғиздин қолмиш эрди бу гулистон.

Алихонтўра Соғуний

Ислом – инсонпарвар дин. У барча инсоний туйғу ва қадриятларни улуғлайди ва кишиларни шунга ўргатади. «Ватан» атамаси арабча сўз бўлиб, она юрт маъносини англатади. Ибн Халдун «Ватан – бу инсоннинг туғилиб ўсган ери, унинг гўдаклик чоғиданоқ меҳр қўйган ўчоғидир», деб таърифлаган.
Инсон қаерда, қайси мамлакатда дунёга келса, ана ўша ер унинг учун қадрли Ватанга айланади. Киндик қони тўкилган жой инсон учун ҳамма нарсадан қимматли даргоҳдир. Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинаи мунавварага кўчиб борганларидан сўнг, туғилиб ўсган ватанлари Маккаи мукаррамани эслаб: «Агар қавмим мени Маккадан чиқиб кетишга мажбур қилмаганида, ҳечам ўз ихтиёрим билан уни ташлаб кетмаган бўлар эдим», – деганлар. Ватанни севиш инсонга хос табиий туйғу бўлгани учун Ислом уни иймоннинг бир бўлаги деб қарайди. Ватанни севиш, ундаги бор нарсаларни ардоқлаб, соғиниб яшаш инсоният фитратида мавжуд бўлган нозик ҳис-туйғудир.
Ватан, миллат, дин тушунчалри инсон учун ҳар нарсадан азиз ва муқаддасдир. Марҳум аллома Алихонтўра Соғуний ҳазратларининг қуйидаги сўзлари она-Ватанни севган ҳар бир кишининг қалбида ғайрат ва шижоат уйғотади: «Ҳар бир кимсага маълумдирки, ҳаёт оламида инсоннинг энг севган, қадрли, қимматли тўрт нарсаси бордур. Бу тўрт нарсага эга бўлмаган кишилар инсонлик шарафидан маҳрум бўлурлар. Улар озодлик ва эркинлик, меҳнат билан топилган молга ўзи эгалик қилмоғи, туғилиб ўсган она Ватани ҳамда асрлар бўйи асраб- авайлаб келаётган муқаддас дини». Динимиз таълимотларида она-Ватан ҳимояси, миллат фаровонлиги ва дин равнақи йўлида жон берган кишиларга шаҳидлик мақоми берилиши айтилган.
Имом Бухорийнинг “ал-Жомиъ ас-Саҳиҳ” асарида Ватанни қўмсаш, уни севиш ҳақида келтирилган бир ҳадисда бундай дейилади: «Ойша онамиз розияллоҳу анҳо ривоят қиладилар: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам Мадинага келганларида Абу Бакр билан Билол иситмалаб қолишди. Мен уларнинг ҳузурига кириб: “Эй падари бузруквор (яъни Абу Бакр), эй, Билол, ўзингизни қандай ҳис этмоқдасизлар?” – деб сўрадим. Абу Бакр иситма зўриққанда:
“Уйимда бўлсайдим жон чиқар маҳал,
Пойабзал ипидин яқиндир ажал”, – дер, Билол эса, иситма бироз пасайганда йиғлаб:
Тақдирим не эрур, билмасман э воҳ,
Бошимга ажалдан келурму сипоҳ?
Бир кеча бўлса ҳам, Она водийим,
Қўйнида ётсайдим, меҳрибон Аллоҳ!
Қониб ичсам эрдим, шаффоф сувларин,
Қанийди, ташласам, унга бир нигоҳ! – дер эдилар.
Мен бу ҳақда жаноб Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ҳузурларига бориб айтган эдим, ул киши: “Ё Аллоҳ! Бизга Мадинани Макка сингари ёқимли, ундан ҳам ортиқроқ маҳбуб этғил! Ё Аллоҳ, унинг тошу тарозисига барака ато этғил, уни (аҳлини) ҳамиша бардаму соғлом қил, мана буларнинг безгагини эса Жуҳфага кўчирғил!” – дедилар.
Кўриниб турибдики, икки улуғ саҳоба – Абу Бакр ва Билол ҳам Пайғамбаримиз соллаллоҳу алайҳи ва саллам билан бирга “саодат асри”да яшаб, кундалик нозил бўлаётган ваҳийдан баҳраманд бўлишдек бахтга муяссар бўлсалар-да, ўз ватанларини соғиниб яшаганлар.
Ота-боболаримиз, улуғ аждодларимиз ва алломаларимиз ҳам ёшларни Ватанга садоқат руҳида тарбиялашга алоҳида эътибор бериб, ўз юртларига муҳаббатни ифода этиш борасида ажойиб намуналар кўрсатишган. Имом Бухорий, Имом Термизий, Аҳмад Фарғоний, Муҳаммад Хоразмий, Абу Лайс Самарқандий, Бурҳониддин Марғиноний, Абу Муин Насафий, Қаффол Шоший, Мажзуб Намангоний каби буюк мутафаккирларимиз ўзларининг тахаллусларини киндик қонлари тўкилган юрт билан боғлаганлари, уларнинг номини дунёга маълуму машҳур қилганликлари ҳам бир ибратдир.
Буюк шоир ва саркарда, давлат арбоби Заҳириддин Муҳаммад Бобурнинг ҳаёти ҳам Ватанни севишга ёрқин мисол бўла олади. Ўз даврининг йирик ва қудратли давлатларидан бири — Хиндистондек мамлакат ҳукмдори бўла туриб, бир умр Андижонини, сўлим Фарғонасини, бобокалонларидан мерос Самарқандини қўмсаб ўтди, ижодининг салмоқли қисмини Ватан соғинчига бағишлади.

Юртимиз довруғини дунёга таратган буюк аждодларимиздан кубровия таълимоти асосчиси Нажмиддин Кубро ҳақиқий Ватан ҳимоячиси қандай бўлишининг ёрқин мисоли бўла олади. Замонасининг йирик алломаси, минглаб муридларга эга бўлган бу тариқат пешвоси мўғуллар бостириб кирганлигидан хабар топгач, биринчилардан бўлиб Ватан ҳимоясига отланади. Мўғул ҳукмдорлари Нажмиддин Кубронинг халқ орасидаги обрў-эътиборини кўриб, унга шаҳарни ташлаб, ўзи ихтиёр қилган тарафга кетишни таклиф қилади. Ватанни ўз жонидан устун билган шайх босқинчиларга қарши жангга киради ва байроқни кўтариб, лашкарни олға чорлаб бораётган ҳолатда шаҳид бўлади. У зот байроқни шунчалар жон-жаҳди билан ушлаган эдики, қўлларини кесибгина уни олишга муваффақ бўлишади.
Тарихимиздан бунга ўхшаш мисолларни яна кўплаб келтириш мумкин. Ватанга хиёнат – энг оғир гуноҳ. Ватанни ҳимоя қилиш нақадар улуғ савоб ҳисобланса, унга хиёнат қилиш, қурол билан бостириб кириш шу қадар катта гуноҳ, энг олий жазога лойиқ жиноят ҳисобланади.
Ҳандақ жангида (мил. 627 й.) Пайғамбар алайҳиссалом Мадинага бостириб келган мушрикларга хайрихоҳ бўлган, уларга зимдан ёрдам берган қабилаларга нисбатан ниҳоятда қаттиқ чоралар кўрдилар: хиёнаткорларнинг раҳбарлари қатл этилиб, уларга эргашганлар Мадинадан бадарға қилинди.
Пайғамбар алайҳиссаломнинг ушбу ҳаракатларидан шундай хулоса чиқариш мумкинки, она-Ватан ҳеч қачон сотилмайди, унга хиёнат ҳам қилинмайди. Демак, бундай хиёнатни ҳеч қандай диний ва дунёвий қонун ёки таълимот оқламайди.
Ватанимиз тинчлиги барқарор, халқимизнинг ҳаёти бундан хам фаровон бўлсин.

Одилжон НАРЗУЛЛАЕВ,
Янгийўл тумани “Имом Султон”
жоме масжиди имом-хатиби